प्रस्तावना
भारत हा कृषिप्रधान देश असून कृषी हा अर्थव्यवस्थेचा आधारस्तंभ मानला जातो. देशाच्या स्थूल राष्ट्रीय उत्पन्नात शेती क्षेत्राचा वाटा १८.२% आहे. भौमितिक पद्धतीने वाढणारी देशाची लोकसंख्या पाहता कृषी उत्पन्नामध्ये वाढ होणे आवश्यक आहे. शेतकऱ्यांना कृषी निविष्ठा जसे खते, बियाणे, कीटकनाशके योग्य व माफक दरात वेळेवर मिळावीत, कृषी क्षेत्रातील आधुनिक तंत्रज्ञांनाबद्दल शेतकऱ्यांमध्ये जनजागृती करणे, अनुसूचित जाती व अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील शेतकऱ्यांना सिंचन विहीर व अनुषंगिक सुविधा उपलब्ध करून देण्यासाठी अर्थसहाय्य करणे ही उद्दिष्ट ठेवून बहुजन हिताय बहुजन सुखाय या उक्तीप्रमाणे कृषी विभाग जिल्हा परिषद छत्रपती संभाजीनगर कार्यरत आहे.
कृषी विषयक सर्वसाधारण माहिती
| घटक | माहिती |
|---|---|
| जिल्ह्याचे भौगोलिक क्षेत्र | 10,07,730 हेक्टर |
| एकूण पेरणी योग्य क्षेत्र | 8,14,000 हे. |
| सरासरी खरीप क्षेत्र | 6,84,000 हे. |
| सरासरी रब्बी क्षेत्र | 1,90,935 हे. |
| सरासरी पर्जन्यमान | 636.99 मि.मी. |
| जिल्ह्यातील एकूण गावे | 1372 |
खरीप 2024
| अ.क्र. | पिकाचे नाव | क्षेत्र (हे) |
|---|---|---|
| 1 | खरीप ज्वारी | 273 |
| 2 | बाजरी | 13003 |
| 3 | मका | 206075 |
| 4 | इतर तृणधान्य | 968 |
| एकूण तृणधान्य | 220319 | |
| 1 | तूर | 36144 |
| 2 | मूग | 11710 |
| 3 | उडिद | 3361 |
| 4 | इतर कडधान्य | 626 |
| एकूण कडधान्य | 51841 | |
| 1 | भुईमूग | 5713 |
| 2 | तीळ | 239 |
| 3 | सूर्यफूल | 71 |
| 4 | सोयाबीन | 33715 |
| 5 | इतर गळीतधान्य | 627 |
| एकूण गळीतधान्य | 40365 | |
| 1 | कापूस | 362421 |
| एकूण क्षेत्र | 674945 | |
रब्बी 2024-25
| अ.क्र. | पिकाचे नाव | क्षेत्र (हे) |
|---|---|---|
| 1 | रब्बी ज्वारी | 32808 |
| 2 | गहू | 112686 |
| 3 | मका | 55099 |
| 4 | इतर तृणधान्य | 12116 |
| एकूण तृणधान्य | 201809 | |
| 1 | हरभरा | 71055 |
| 2 | इतर कडधान्य | 89 |
| एकूण कडधान्य | 71144 | |
| एकूण अन्नधान्य | 272952 | |
| 1 | करडई | 94 |
| 2 | जवस | 32 |
| 3 | तीळ | 10 |
| 4 | सूर्यफूल | 280 |
| 5 | इतर गळीतधान्य | 189 |
| एकूण गळीतधान्य | 605 | |
| एकूण रब्बी पिकाखालील क्षेत्र | 273556 | |
